Etykieta produktu spożywczego stanowi ważne narzędzie przekazywania konsumentowi informacji na temat jakości zdrowotnej produktów żywnościowych. Dostarcza podstawowych danych, które umożliwiają dokonanie świadomych wyborów odpowiednich dla nas produktów spożywczych. Kluczowe informacje znajdziemy w wykazie składników oraz w informacji o wartości odżywczej. W jaki sposób z nich korzystać? Poniżej podpowiedź.
Każdy produkt spożywczy posiada wartość odżywczą: dostarcza określoną ilość energii (kalorii) oraz składników odżywczych, pełniących różne funkcje w organizmie – tłuszczu, węglowodanów, białka, witamin i składników mineralnych. Jedne produkty spożywcze lepiej zaspokajają potrzeby żywieniowe człowieka – mając wyższą wartość odżywczą, inne – w mniejszym stopniu – mając niską wartość odżywczą.
Zapotrzebowanie organizmu każdego z nas jest inne. Można je określić korzystając z norm żywienia. Pomocna może być w tym aplikacja mobilna Asystent Zdrowego Żywienia, dostępna do pobrania bezpłatnie przez użytkowników systemu Android, a wkrótce także iOS.
Narzędzie to pozwala użytkownikowi na sprawdzenie, czy to co zjadł, pokrywa jego zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Aplikacja uwzględnia 4 kluczowe parametry, tj.: wartość energetyczną w kilokaloriach (kcal), tłuszcz, cukry i sól. Wartości dla wielu produktów (głównie sprzedawanych bez opakowania) i potraw znajdują się w bazie aplikacji. Te opakowane możemy dodawać sami, korzystając z informacji żywieniowej znajdującej się na etykiecie.
Obecnie na opakowaniach produktów w informacji żywieniowej musi być wymienionych siedem elementów: wartość energetyczna wyrażona w kilodżulach (kJ) i kilokaloriach (kcal), tłuszcz, kwasy tłuszczowe nasycone, węglowodany, cukry, białko i sól. Wszystkie wartości wyrażane są zawsze w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu, co ułatwia porównywanie różnych asortymentów. Czasami producenci podają następujące informacje również w przeliczeniu na porcję:
Wartość energetyczna – ilość energii, jaką posiada dany produkt. Indywidualne zapotrzebowanie energetyczne zależy od płci, masy ciała, trybu życia, stanu zdrowia i aktywności fizycznej. Waha się w granicach od 1800 do 3500 kcal dla dorosłego człowieka.
Tłuszcz – tłuszcz całkowity w produkcie. Przeciętny człowiek nie powinien spożywać z dietą więcej niż 70 g tego składnika. Warto zwrócić na to uwagę, ponieważ często znacząco przekraczamy tę ilość.
– w tym kwasy tłuszczowe nasycone – rodzaj kwasów tłuszczowych, których wyższe spożycie koreluje ze zwiększonym ryzykiem rozwoju m.in. chorób układu sercowo-naczyniowego. Ich dzienne spożycie nie powinno być wyższe niż 20 g. Osoby spożywające duże ilości produktów zawierających tłuszcze zwierzęce, łatwo mogą przekroczyć tę ilość.
Węglowodany – węglowodany złożone, cukry oraz alkohole wielowodorotlenowe łącznie. Referencyjna wartość spożycia węglowodanów dla osoby dorosłej wynosi 260 g. Zaleca się, aby spożywać jak najwięcej węglowodanów złożonych, które stanowią główny materiał energetyczny organizmu człowieka. Wchłaniają się wolniej niż cukry i utrzymują dłużej uczucie sytości.
– w tym cukry – cukry proste (np. glukoza, fruktoza) i dwucukry (np. sacharoza, laktoza). Należy ograniczać spożycie cukrów z dietą. Zbyt wysoka podaż cukrów może prowadzić do nadwagi i otyłości. Referencyjna wartość spożycia dla osoby dorosłej wynosi 90 g, powinnyśmy zatem dążyć, by jej nie przekraczać.
Białko – główny składnik budulcowy organizmu. Jego ilość w zbilansowanej diecie powinna wynosić ok. 50 g. Na ogół w diecie przeciętnego dorosłego człowieka znajduje się odpowiednia ilość białka.
Sól – stanowi ilość sodu zawartą w produkcie pomnożoną przez współczynnik 2,5. Zbyt wysokie jej spożycie ma wpływ na rozwój nadciśnienia tętniczego. Powinno się dążyć do ograniczania spożycia soli tak, aby nie przekraczać 5 g dziennie.
Podawanie informacji o zawartości błonnika nie jest obowiązkowe. Również informacja o ilości witamin i składników mineralnych jest dobrowolna, jednakże może być stosowana tylko wówczas, gdy produkt zawiera ich znaczną ilość: w przypadku 100 ml napojów wynosi ona co najmniej 7,5% referencyjnych wartości spożycia (RWS), zaś w przypadku 100 g produktów stałych co najmniej 15 % (RWS).
Czytajmy więc etykiety produktów spożywczych – zdecydowanie ułatwi to nam znalezienie odpowiednich dla nas asortymentów, np. o niższej zawartości tłuszczu czy soli. Tym samym lepiej zadbamy o nasze zdrowie. Aby ułatwić sobie to zadanie, proponujemy ściągnięcie aplikacji na swojego smartfona: http://bit.ly/zachowajrownowage
Konsultacja merytoryczna: dr Beata Przygoda, Instytut Żywności i Żywienia
