Dziecko to szczęście każdego rodzica. Gdy pojawia się na świecie przysłania każdą inną sprawę i sprawia, że wszystko kręci się wokół niego. Niektóre maluchy są grzeczne i ciche, inne nie dają spać w nocy, często mają kolki i budzi je byle szmer. Kiedy się uśmiecha i nie widać jeszcze żadnych ząbków, chciałbyś położyć mu u stóp cały świat i sprawić by uśmiech nigdy nie znikał z jego twarzy. Niestety wraz z pojawieniem się pierwszych ząbków w oczach dziecka częściej goszczą łzy, a tym samym Ty masz więcej nieprzespanych nocy, podczas, których tulisz malucha i starasz się go uspokoić. Jak więc pomóc swojemu dziecku podczas ząbkowania?
Co to jest okres ząbkowania i jak długo trwa?
Ząbkowanie to nic innego jak wyrzynanie się pierwszy ząbków mlecznych Twojego dziecka. Jest to ważny okres w życiu, ponieważ zęby te Twoje dziecko będzie miało jeszcze w podstawówce. Mleczne zęby, inaczej zwane zębami czasowymi rosną mniej więcej od szóstego do trzydziestego miesiąca. Uzębienie czasowe składa się z dwudziestu zębów. Dziesięciu mieszczonych w szczęce i dziesięciu w żuchwie. Przez cały okres wyrzynania się ząbków Twój maluch może być marudny. Pierwsze objawy zwiastujące pojawienie się ząbka pojawiają się już w okresie czterech miesięcy. Zęby mleczne zaczynają się formować na długo przed tym zanim zaczną rosnąć, ponieważ ich proces wytwarza trwa już od szóstego tygodnia życia płodowego! Przez następne miesiące, aż do porodu, stopniowo, warstwa po warstwie, pokrywa je twarde szkliwo. Noworodek, przychodząc na świat, ma już wykształcone, choć oczywiście jeszcze niewidoczne, wszystkie ząbki mleczne. Ale to nie koniec procesu, bo szkliwo przyrasta nadal. Dopiero, gdy pokryje całą koronę zęba warstwą odpowiedniej grubości, zaczyna wykształcać się korzeń zęba. Rosnąc, powoli wypycha z dziąseł koronę, która przebija się przez dziąsło.
Kiedy pojawiają się zęby?
4.–6. miesiąc – dolne jedynki
7. miesiąc – górne jedynki
8.–12. miesiąc – dolne i górne dwójki
12.–16. miesiąc – dolne pierwsze trzonowe i górne pierwsze trzonowe
15.–24. miesiąc – dolne i górne kły
21.–31. miesiąc – dolne i górne drugie trzonowe
Ogólna zasada jest taka, że ząbki dolne pojawiają się nieco wcześniej niż odpowiadające im zęby górne. Są jednak maluszki, u których najpierw wyrżnęły się zęby górne. Większość dzieci kończy ząbkować przed 31. miesiącem życia – ma wtedy 20 zębów mlecznych (czyli o 12 mniej, niż będzie mieć zębów stałych). Nie ma wśród nich zębów przedtrzonowych, są jedynie po dwa zęby trzonowe z każdej strony.
Jak rozpoznać, że oznaką rozdrażnienia dziecka jest ząbkowanie?
Pierwsze ząbki, które mogą się pojawić u Twojego Malucha to najczęściej są dolne jedynki. Następnie statystycznie pojawiają się jako drugie dolne dwójki lub górne jedynki. Pierwsze objawy ząbkowania pojawiają się w okresie, gdy Twoje dziecko ma około trzech lub czterech miesięcy. Czas, w którym pojawiają się pierwsze ząbki jest bardzo indywidualny. Są dzieci, które zaczynają ząbkować dopiero, gdy mają pół roku. Ząbkowanie jest też genetyczne, więc jeśli podczas Twoje okresu niemowlęcego proces ten zaczął się późno, to bardzo prawdopodobne, że Twoje dziecko też będzie miało swojego pierwszego ząbka w późniejszym czasie.
Pierwszymi oznakami ząbkowania jest nadmierne ślinienie się dziecka. Charakterystyczne jest też, że wkłada on sobie całe piąstki do buzi. Podczas wyżynania się ząbków Malucha bardzo swędzą dziąsła. Poprzez pocieranie ich rączkami chwilowo łagodzi on ten objaw. W tym czasie bardzo pomocne będą różne gryzaczki. Są one wykonane ze specjalnego tworzywa, które nie pozwoli mu na to by się zakrztusić, a tym samym nie pozostawi w buzi żadnych włosków tak jak jest to w przypadku wszystkich pluszaków. Dziecko nie zastanawia się nad tym, co bierze do buzi. Wszystko, co znajdzie się w zasięgu jego rączek po prostu tam wyląduje, dlatego należy starannie dobierać zabawki, które dajemy dziecku w okresie ząbkowania.
Jeśli zajrzysz niemowlęciu do buzi i zobaczysz, że go dziąsła są opuchnięte i rozpulchnione to znak, że w najbliższym czasie pojawi się pierwszy ząbek.
Wyżynanie się ząbka jest długim procesem. Gdy zaobserwujesz pierwsze objawy ząbkowania u swojego niemowlaka, ząbek może pojawić się dopiero za kilka tygodni.
Czasem może pojawić się także temperatura. Jeśli nie jest ona wyższa niż 38 stopni, to nie jest to powód do paniki czy interwencji lekarza. Natomiast, gdy temperaturze towarzyszą wymioty, kaszel lub biegunka, wtedy należy skonsultować się z lekarzem.
A więc jeśli zauważysz u swojego malucha nadmierne ślinienie się, wkładanie wszystkich przedmiotów do buzi oraz marudzenie, to najprawdopodobniej Twój Maluch za kilka tygodni będzie miał swój pierwszy ząbek!
Jak pomóc dziecku w tym trudnym okresie?
1. Co zrobić, gdy dziecko nadmiernie się ślini?
Cieknąca ślina po twarzy może podrażniać wrażliwą skórę dziecka. Należy często Malucha delikatnie wycierać i osuszać usta oraz okolice brody. Czasem mogą pojawić się na twarzy zaczerwienione miejsca. Należy je smarować delikatnym kremem. By użyć najodpowiedniejszego środka, dobrze jest wybrać się do apteki lub zapytać o to lekarza. Musisz pamiętać o tym, że skóra dziecka jest zupełnie inna niż skóra dorosłego człowieka, dlatego też krem nawilżający powinien być odpowiednio dobrany, aby nie podrażnił jeszcze bardziej wrażliwej i cienkiej skóry Twojego Malucha. By nie przebierać ciągle dziecka z powody wciąż mokrych ubrań, dobrze jest zakładać mu śliniaczek. Cała ślina skumuluje się na nim i ubranie pozostanie suche.
2. Jak złagodzić ból dziąseł?
Istnieje kilka sposób by złagodzić lekko ból dziąseł podczas ząbkowania. Pierwszym sposobem jest zakup odpowiedniego żelowego gryzaczka. Jest on przeznaczony specjalnie dla niemowlaków, więc dziecko „gryząc” go nie zrobi sobie żadnej krzywdy. Zabawkę tę można ochłodzić dając ją na kilka minut do lodówki. Nie zamrażalki! Tam może schłodzić się za bardzo i zbyt zimny gryzak może podrażnić jeszcze bardziej dziąsła lub doprowadzić do odmrożenia rączek. Chłodny gryzak powinien przynieść chwilową ulgę.
Kolejną rzeczą jest specjalna grzechotka wypełniona chłodzącym płynem. Ją także można dać do lodówki lub od razu Maluszkowi do rąk.
W aptekach można nabyć specjalny krem łagodzący ból przy ząbkowaniu. Preparat ten działa także przeciwbólowo i tym samym powinien na dłużej złagodzić ból dziąseł. Niestety trzeba pilnie przestrzegać, by nie przekraczać dawek, które są zapisane w ulotce! To jest lekarstwo, a każde lekarstwo, nawet to, można w łatwy sposób przedawkować. Wtedy nie tylko nie pomoże, ale wręcz zaszkodzi malcowi.
Dobrze jest też kilka razy dziennie wykonać masaż dziąseł niemowlakowi. Za nim jednak włożysz swój palec do ust dziecka, pamiętaj o odpowiedniej higienie rąk. W sklepach widziałam też specjalne nasadki gumowe na palec dla dzieci ząbkujących, które taki masaż czynią jeszcze bardziej efektownym i niosącym większą ulgę. Podczas wprowadzania kremu łagodzącego dobrze jest wymasować całe dziąsła. Krem zostanie wtedy wmasowany w dziąsła i większa jego część wniknie w odpowiednie miejsca, a nie zostanie rozpuszczona w ślinie i połknięta.
3. Dziecko straciło apetyt, jak postępować?
Utrata apetytu dziecka jest spowodowana tym, że przełykanie pokarmu podrażnia dziąsła i sprawia, że bolą. Przede wszystkim nie można na siłę wciskać dziecku pokarmu. Nic tym nie wskórasz, a jedynie i Ty i maluch będziecie jeszcze bardziej zdenerwowani. Przed karmieniem można posmarować dziecku dziąsła kremem i wymasować. To powinno pomóc. Można podawać malcowi mleko łyżeczką. W ten sposób na pewno jego dziąsła będą mniej podrażnione, a plastikowa łyżeczka ocierająca się o bolące miejsca także może przynieść chwilową ulgę.
4. Co zrobić by dziecko spokojnie spało i nie budziło się w nocy?
Okres ząbkowania to okres, gdy dziecko z powodu dokuczających mu wyrzynanych się ząbków, budzi się często w nocy lub nie potrafi zasnąć. Za nim zaczniesz usypiać malca, podaj mu środek przeciw bólowy, najlepiej skonstruowany na paracetalomu oraz wykonaj masaż dziąseł. Czynność ta powinna pozwolić mu na kilka godzin spokojnego snu.
Jak dbać o pierwsze ząbki Twojego Malca?
Nawet takiemu malcowi, którego najczęściej jeszcze jedynym pożywieniem jest mleko, należy myć ząbka. W sklepach można kupić specjalną silikonową nakładkę na palec, dzięki, której możesz czyścić pierwsze ząbki. Nakładka ta ma specjalne wypustki, które są idealne do wykonywania masażu dziąseł. Jeśli Twoje dziecko będzie miało już swoje pierwsze cztery ząbki, możesz kupić mu szczoteczkę! Bardzo ważne jest by była ona mała i miękka. Powinna być przystosowana specjalnie dla dzieci.
U niektórych dzieci już pierwsze ząbki są pokryte próchnicą. U niemowląt często nazywa się ją „butelkową”, bo miewają ją najczęściej maluszki, zasypiające z butelką pełną mleka albo soku. Ale to nie butelka jest powodem problemów. Podobnie jak u starszych dzieci, wywołują ją bakterie z rodziny streptokoków. Zarazić mogą się nimi od dorosłych. Dlatego nie wolno karmić dzieci tą samą łyżeczką, którą my jemy. Tak samo jak nie wolno kosztować mleka, które podaje się im z butelki. Temperaturę sprawdzamy wylewając sobie kilka kropelek na rękę. Niemowlaka nie powinno się też całować w usta. Nie oblizujemy też smoczka, którego zaraz damy dziecku. By ustrzec malucha przed próchnicą nie dosładzaj mu napojów dodatkową glukozą. Cukier jest idealną pożywką dla bakterii, które produkują próchnicę. Najlepszym napojem powinna być woda mineralna.
Okres ząbkowania u Twojego dziecka to czas, w którym i rodzice, i dziecko muszą nauczyć się jak sobie radzić z pewnymi niedogodnościami. Sposoby, które podałam tylko pomagają załagodzić objawy ząbkowania, ponieważ nic nie jest w stanie ich usunąć. Przy odpowiedniej pielęgnacji i dużej dawce cierpliwości uda Ci się oraz Twojemu dziecku przejść przez ten okres w spokojnej atmosferze. Pamiętaj o gumowych gryzaczkach. Chłód łagodzi ból, więc lodówka jest Twoim sprzymierzeńczą! Nie podawaj też do jedzenia dziecku ciepłych potraw, tylko takie schłodzone papki. One najlepiej zminimalizują ból. Dodatkowo nie będą podrażniały dziąseł, ponieważ są płynne. Pamiętaj, że każdy lekarz lub farmaceuta chętnie udzielą Ci dodatkowych fachowych sposób. Nie trać, więc zimnej krwi i szukaj dodatkowych sposobów jak pomóc swojemu malcowi i zagwarantować sobie przespane noce.
