Nadwaga u najmłodszych. Jak ją przezwyciężyć?

Wywiad z Magdaleną Daszkiewicz – autorką innowacyjnego projektu 5D, dietetyk, youtuberką.

Otyłość jest chorobą cywilizacyjną, która z roku na rok dotyka coraz więcej ludzi. W ostatnich latach przypadłość ta coraz częściej dotyczy również najmłodszych. W Polsce nadwaga dotyczy około 10% małych dzieci (1-3 lata), 30% dzieci w wieku wczesnoszkolnym i niemal 22% młodzieży do 15 roku życia.

Dlaczego skala problemu z roku na rok staje się coraz większa?

Za jedną z głównych przyczyn takiego stanu przyjmuje się powszechne zastępowanie pracy mięśni urządzeniami technicznymi, co w znacznym stopniu ograniczyło wśród nas poziom aktywności fizycznej. Rezygnujemy ze spacerów na rzecz komunikacji miejskiej, a ciągłe życie w biegu sprzyja nieodpowiedniemu odżywianiu się. Często sięgamy po dania gotowe lub korzystamy z restauracji typu fast food. Mamy szeroki dostęp do przetworzonej, wysokokalorycznej żywności – bogatej w tłuszcze i cukry, a czytanie etykiet wciąż nie należy do nieodłącznych zwyczajów podczas robienia zakupów. Poświęcamy mnóstwo wolnego czasu na oglądanie telewizji oraz korzystanie z naszych smartfonów. Edukacja szkolna również pozostawia wiele do życzenia. Zajęcia z wychowania fizycznego bardzo często nie są traktowane poważanie – zarówno ze strony dzieci jak i dorosłych. Rozwojowi otyłości sprzyjają także sytuacje stresowe i problemy emocjonalne, takie jak konflikty w szkole czy w rodzinie. Mogą one prowadzić do tak zwanego „zajadania problemów”. Gdy dziecko przeżywa trudności, niepowodzenia, czuje się samotne lub zasmucone, jedzenie może spełniać funkcję kompensacyjną i, również za sprawą rodziców, być traktowane jako pocieszenie.

Jak zatem my, rodzice, możemy pomóc naszym dzieciom w utrzymaniu prawidłowej wagi?

Dzieci są bacznymi obserwatorami i chętnie naśladują nasze zachowania. Powinniśmy o tym pamiętać i dawać naszym pociechom jak najlepszy przykład. Mobilizując je do przestrzegania odpowiedniej diety oraz wysiłku fizycznego sami również powinniśmy współuczestniczyć w procesie. Starajmy się spędzać ze swoją pociechą czas aktywnie oraz uczyć ją od najmłodszych lat, że odpowiednia dieta oraz ćwiczenia nie tylko pozytywnie wpływają na samopoczucie, ale przede wszystkim niwelują ryzyko wielu problemów zdrowotnych.

Jak duży wpływ na wagę naszych dzieci mają uwarunkowania genetyczne?

Nasze geny mogą sprzyjać otyłości, ale o jej wystąpieniu decydują również czynniki związane ze środowiskiem oraz przyzwyczajeniami. Wpływ uwarunkowań genetycznych na problemy z wagą to około 30-40%. Skłonność genetyczna u danej osoby nie musi więc zawsze prowadzić do nadwagi, oznacza jedynie, że dana osoba powinna zwracać większą uwagę na przestrzeganie zdrowego stylu życia. Owszem, występuje duże ryzyko otyłości u dzieci, których rodzice są otyli. Z badań wynika, że 70% dzieci, których oboje rodziców ma nadwagę, również jest otyłe. Jeżeli rodzice są szczupli, ryzyko otyłości u dziecka wynosi jedynie 10%. W dużej mierze wynika to z tego, że dzieci często przejmują nawyki swoich podopiecznych. Ponadto, otyli rodzice często nie uważają otyłości swoich dzieci za problem i nie są świadomi tego, że może ona stać się przyczyną wielu dodatkowych problemów zdrowotnych.

Jakie jest prawdopodobieństwo, że otyłe dziecko będzie również otyłym dorosłym?

Dziecko cierpiące na nadwagę ma aż czterokrotnie większe prawdopodobieństwo na zostanie otyłym dorosłym, niż jego rówieśnicy o prawidłowej masie ciała. 30% otyłych przedszkolaków i prawie 80% otyłych nastolatków ma szansę stać się otyłymi dorosłymi. Statystyki, choć przerażające, uświadamiają nas jak ważne jest, by zadbać o swoje pociechy już od najmłodszych lat.

Czy sposób karmienia dziecka we wczesnym okresie życia ma wpływ na występowanie nadwagi i otyłości w wieku przedszkolnym i szkolnym?

Karmienie piersią jest wyjątkowo ważnym okresem w życiu każdego dziecka. Odgrywa podstawową rolę w procesie „programowania” układu odpornościowego oraz jego metabolizmu na całe życie. Według wielu badań powinniśmy karmić swoje pociechy przez sześć pierwszych miesięcy życia, następnie rozpoczynając proces rozszerzania diety o dodatkowe składniki.

wpływają na samopoczucie, ale przede wszystkim niwelują ryzyko wielu problemów zdrowotnych.

Jak poradzić sobie w sytuacji, kiedy nasze dziecko cierpi na nadwagę?

Przede wszystkim należy zgłosić się do specjalisty. Leczenie otyłości jest trudne, złożone, a także długotrwałe. W walce z nadwagą u najmłodszych niezbędne jest psychiczne wsparcie całej rodziny. Dziecko dotknięte problemem bardzo często źle czuje się w swojej grupie rówieśniczej. Zdarzają się również sytuacje odrzucenia ze strony najbliższych. W dużej mierze to właśnie my jesteśmy odpowiedzialni za samopoczucie naszej pociechy. Na początku powinniśmy się odpowiednio przygotować oraz wytłumaczyć dziecku, że osiągnięcie oczekiwanych rezultatów jest możliwe dzięki odpowiedniej pracy, rezygnacji z ukochanych produktów, a przede wszystkim obustronnej determinacji. Proces jest długotrwały, dlatego należy doceniać nawet najdrobniejsze postępy – dotyczące nie tylko walki z nadwagą, ale również każdej innej dziedziny dorastania. Przyzwyczajenie do zdrowych nawyków powinno być przestrzegane przez każdego członka rodziny. Wspólne ćwiczenia nie tylko przyniosą wymarzone rezultaty, ale przede wszystkim zbudują jeszcze większą więź. Niedopuszczalne jest również, aby budować w dziecku nawyk zdrowego odżywiania, a samemu jeść kaloryczne potrawy. Bądźmy dla swoich dzieci najlepszym wsparciem na każdym etapie życia. Poza kwestią zdrowotną powinniśmy również pamiętać o estetyce wyglądu naszego dziecka poprzez pomoc w wyborze odpowiedniego ubioru.

Otyłość wśród dzieci prowadzi również do poważnych chorób zdrowotnych. Które z nich stanowią największe zagrożenie dla organizmu?

Otyłość prowadzi do wielu nieprawidłowości zarówno w okresie dziecięcym, jak rówież może być początkiem problemów, które rozwiną się w późniejszych latach, na przykład w wieku nastoletnim. Wśród chorób, na które częściej cierpią osoby otyłe możemy wymienić cukrzycę, insulinooporność, zespół metaboliczny, przeciążenie kości i stawów, nadciśnienie, zaburzenia emocjonalne oraz większą predyspozycję do chorób nowotworowych w wieku dorosłym. Przeciążenie kości i stawów u otyłych dzieci ma wpływ na częstsze występowanie wielu zaburzeń kostno-stawowych, takich jak płaskostopie, koślawość kolan, skolioza, dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa i kończyn dolnych. Wszystkie dolegliwości mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia dziecka.

Jakie błędy popełniamy najczęściej podczas próby zrzucenia wagi?

W jednym z artykułów podjęłam tematykę podstawowych błędów, które popełniamy podczas walki z nadwagą. Wśród nich objadanie się bez względu na porę, brak ruchu, zajadanie się niezdrową żywnością oraz słodyczami, a także „dietomania”. Powszechnym problemem jest również zajadanie naszych smutków.